paddenstoelen en kerstmis 2011
gisteren (24 december) wandelde ik naar de nieuwe boscirkel , volgt nog, maar onderweg maakte ik weer wat foto's van funghi die heel erg opvallend de kleur aannemen van hun gastheer. Hierboven een totaal zwarte stam met zwarte plekken in het midden van de schimmels en hieronder een berkenstam:
Het is toch niet te geloven he? Maar in het stuk hieronder dat Marie Ange uit de Morgen plukte, kun je dan ook lezen hoe paddenstoelen IN SYMBIOSE leven met (de wortels van) een boom, en niet alleen dat, ook de relatie tussen de vliegenzwam en kerstmis wordt uit de doeken gedaan:
We verwachten vannacht een man met een witte baard in rode gewaden
die met zijn vliegende rendieren door het zwerk suist. Hola, minuutje.
Heeft hier iemand een foute paddenstoel naar binnen gespeeld? Erger: we
vieren allemaal een feest dat zijn oorsprong kent in het trippen op
paddo's. Althans, de symbolen die we tot vandaag met Kerstmis
associëren, stammen uit sjamanentradities uit het Hoge Noorden die geen
kerstbal met het christendom te maken hebben maar alles met de amanita
muscaria, aka de vliegenzwam. Of hoe je ook kan hopen dat de kerstman in
je sok pist. Of niet.
De stammen uit de Oude Tijden, zoals de Lappen uit het huidige Finland
en de Koyak uit de Russische steppe, mochten na het binnenhalen van de
oogst al eens een heilige vliegenzwam verorberen. Ze kregen daarbij
bijzondere inzichten en transcendente ervaringen, zeg maar dat ze hevig
begonnen te flippen. Uit die hallucinaties stammen onze huidige
tradities van de Kerstman, kerstbomen, vliegende rendieren en het
schenken van kerstcadeaus. Het zijn lappen.
De Wereldboom
Onze
noordelijke voorvaderen geloofden immers in de Wereldboom, een
cosmische as waar het hele universum aan hing. De wortels van de
Wereldboom reikten tot in de onderwereld, de stam was de 'middenaarde'
of ons alledaags bestaan, de takken reikten tot de hemel. De top van de
Wereldboom reikte tot aan de poolster. De geest van de sjamaan, wellicht
na het verhappen van enkele vliegenzwammen, klom in de metaforische
boom en bereikte zo het godendom. Van daar komt onze ster bovenop de
kerstboom en het geloof dat de übersjamaan, de Kerstman, op de Noordpool
huist.
Maagdelijke geboorte
Welnu, die
magische paddenstoel groeit enkel onder bepaalde bomen, meestal sparren
en dennen. De paddenstoel is slechts de vrucht van een grotere schimmel,
de zwamvlok die in symbiose leeft met de wortels van de boom. Voor onze
voorvaderen was dit pure magie: een kleurrijke paddenstoel die uit de
aarde kwamen zonder enig spoor van een zaad. Deze 'maagdelijke geboorte'
zagen ze als het resultaat van het ochtenddauw, wat tevens symbool
stond voor het zaad van de goddelijkheid. De zilverkleurige slingers
die we vandaag in de kerstboom hangen, zijn een verwijzing naar dat
goddelijke vocht.
Get pissed
De actieve
bestanddelen van de vliegenzwam worden door het menselijk lichaam niet
afgebroken, waardoor ze actief blijven in de urine. Het is overigens
veiliger de urine te drinken van iemand die vliegenzwam heeft gegeten
dan de paddenstoel zelf op te eten, want heel wat giftige elementen
worden door het lichaam wel afgebroken. Dat deden onze noordelijke
voorvaderen dan ook, wat volgens sommigen de oorsprong verklaart van de
Engelse uitdrukking 'to get pissed', want dit gebruik van elkaars urine
drinken is duizenden jaren ouder dan alcohol.
Nu: het rendier.
Wel, dat waren heilige dieren voor onze seminomadische voorvaderen. Het
rendier zorgde voor voedsel en kledij, maar de beesten zijn ook dol op
vliegenzwammen. U raadt het al: de urine van de dieren werd ook gebruikt
om te trippen. Maar ook omgekeerd: de rendieren lustten ook de urine
van hun baasjes, tenminste als die vliegenzwam had gegeten.
Rendierherders gebruikten eeuwenlang hun eigen urine om verdwaalde
dieren terug naar de kudde te lokken.
Zie ze vliegen
Wie
vliegenzwam eet, mag al eens denken dat hij vliegt, wat de legende van
de vliegende rendieren zou verklaren. Legendes over reizen van sjamanen
bevatten steevast verhalen over gevleugelde rendieren, die hun
passagiers naar de hoogste takken van de Wereldboom vlogen.
Ho ho ho
Een
van de neveneffecten van de vliegenzwam is dat de gebruiker gaat
blozen. Dat verklaart waarom de Kerstman altijd wordt afgebeeld met
rozige kaken en neus. Zelfs zijn vrolijke kreet 'Ho, ho, ho' zou de
euforische lach zijn van iemand die vliegenzwam heeft genomen. (lb)